Miejsce przechowywania Najświętszego Sakramentu od końca liturgii Wieczerzy Pańskiej do początku liturgii Męki Pańskiej, w Polsce powszechnie nazywane jest „ciemnicą”, to tzw. „ołtarz wystawienia”, miejsce adoracji i dziękczynienia Bogu za dar ustanowienia Eucharystii. Geneza ołtarza wystawienia jest bardzo praktyczna: ze względu na to, że w Wielki Piątek nie sprawowano Mszy św., gdzieś trzeba było przechować Najświętszy Sakrament przeznaczony do komunii w czasie liturgii Męki Pańskiej . Od IX w. urządzano specjalny ołtarz, na którym zapalano świece. W Polsce przeniesienie Najświętszego Sakramentu na osobny ołtarz było traktowane jako symbol drogi Jezusa i Jego uczniów do Ogrodu Oliwnego, zaś czuwanie przy Najświętszym Sakramencie: bądź jako trwanie przy modlącym się w Ogrójcu Chrystusie, bądź – najczęściej – jako towarzyszenie opuszczonemu Jezusowi w więzieniu. Gdy mówimy o Bożym Grobie mamy na myśli liturgiczny obrzęd kończący misterium Wielkiego Piątku po to, by uczcić złożenie ciała Pana Jezusa do grobu. Przyjmuje się, że ten zwyczaj pochodzi z Syrii (Koptowie). „Grzebano” wyłącznie krzyż owinięty w płótno. Początkowo Boży Grób wznoszono na ołtarzu. Najczęściej zbudowany był on z zasłon ułożonych w postać namiotu, wewnątrz którego umieszczano skrzynię grobową. Grób Pański symbolizowany był także przez oddzielnie stojącą, osobną kaplicę. Do Bożego Grobu przynoszono krzyż lub figurę umęczonego Chrystusa. Oprócz figury zanoszono do grobu także samą Hostię (w korporale, w kielichu, puszce lub monstrancji) albo jednocześnie i krzyż i Hostię.
W Polsce „Mszał krakowski” z 1515 roku i „Mszał Płocki” z 1520 r., potwierdzają tradycję składania do grobu krzyża i Hostii. Powszechnie uważa się, że nasz kraj zawdzięcza upowszechnienie tradycji Bożego grobu zakonowi Bożogrobców (Kanonicy Regularni Stróże Grobu Pańskiego), których rodowód wiąże się z Ziemią Świętą, krucjatami i zakonami rycerskimi. W duchowości i w duszpasterstwie bożogrobców na pierwszym miejscu był element kultu Męki Pańskiej i Grobu Chrystusa. Różny był też kształt Bożych Grobów. Bywały ruchome, nierzadko miały wymiar symboliczny z akcentami narodowymi.
Zdjęcia ciemnicy i grobu Pańskiego w Walimiu:
Ciemnica i Grób Pański w Jugowicach:
